Η Πανδημία ως Μοχλός Ισχυρής Ανάπτυξης

Η Πανδημία ως Μοχλός Ισχυρής Ανάπτυξης

Συνέντευξη του Χρήστου Αντωνόπουλου

ACCOUNTANCY GREECE

Ο Χρήστος Αντωνόπουλος, Partner της UHY ΑΞΩΝ Ορκωτοί Ελεγκτές, αναλύει τις επιπτώσεις της πανδημίας στη Μεσόγειο και πώς την αντιμετώπισε η χώρας μας, μιλώντας στον Hugh Wilson,αρχισυντάκτη του περιοδικού UHY Global, από το οποίο και την αναδημοσιεύουμε.
Πόσο άσχημα επλήγη ο τουρισμός στην περιοχή της Μεσογείου από την πανδημία;

Η πανδημία του κορονοϊού συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά την ελληνική αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Ο ιός αυτός εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια υγειονομική κρίση, με τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Η ιδιαιτερότητα της τρέχουσας ύφεσης είναι ότι επλήγη κυρίως ο τομέας των υπηρεσιών, ο οποίος είναι συνήθως πιο ανθεκτικός από άλλους τομείς της οικονομίας. Δεδομένου ότι η ανάκαμψη από μια ύφεση που αφορά κυρίως τον τομέα των υπηρεσιών είναι συνήθως βραδύτερη από μια ύφεση που πλήττει κυρίως τον τομέα των αγαθών, η συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη, αυξάνοντας τις ανισότητες και ωθώντας την ελληνική οικονομία σε στασιμότητα, και υπονομεύοντας τις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές. Ο τουρισμός είναι ένας από τους τομείς της ελληνικής οικονομίας που επλήγη σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία, παρουσιάζοντας δραματικά μειωμένα μεγέθη. Οι συνολικές εισπράξεις του 2021 αναμένονται σε 12 δισ. ευρώ, έναντι 18 δισ. ευρώ για το 2019. Οι αφίξεις από την εξωτερικό έφτασαν τα 8,6 εκατομμύρια στο πρώτο οκτάμηνο του 2021, σημαντικά αυξημένες σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2020, αλλά και αισθητά λιγότερες από το ίδιο διάστημα του 2019.

Πώς ανταποκρίθηκαν οι πελάτες σας από τον συγκεκριμένο κλάδο στις δύσκολες συνθήκες; Για παράδειγμα, μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε κρατική βοήθεια ή μπόρεσε κάποιος από αυτούς να τροποποιήσει το επιχειρηματικό του μοντέλο για να προσελκύσει περισσότερους τοπικούς πελάτες;
Η ελληνική κυβέρνηση θέσπισε ένα πρόγραμμα ύψους 800 εκατ. ευρώ, το οποίο παρείχε στήριξη σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού και έχουν πληγεί από την πανδημία του κορονοϊού. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και είναι διαθέσιμο για εταιρείες όλων των μεγεθών που παρουσίασαν μείωση κύκλου εργασιών άνω του 30% το 2020, σε σύγκριση με το 2019. Η ενίσχυση έλαβε τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, με μέγιστο ποσό για κάθε επιχορήγηση είτε έως το 5% του ετήσιου κύκλου εργασιών του δικαιούχου είτε 400.000 ευρώ ανά επιχείρηση, όποιο από τα δύο είναι το χαμηλότερο. Στόχος του προγράμματος ήταν η παροχή του αναγκαίου κεφαλαίου κίνησης στους δικαιούχους. Όσον αφορά την τροποποίηση του υφιστάμενου επιχειρηματικού μοντέλου, πολλά τουριστικά καταλύματα στοχεύουν στην προσέλκυση των λεγόμενων «ψηφιακών νομάδων», δηλαδή επαγγελματιών που μπορούν πλέον να εργάζονται μακροπρόθεσμα εξ αποστάσεως από άλλη πόλη ή χώρα.

Πώς είναι η κατάσταση τώρα στην Ελλάδα;
Η αποτελεσματικότητα του προγράμματος εμβολιασμού, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες προέλευσης των τουριστών, επέτρεψε την ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και την κινητικότητα του πληθυσμού. Η επιστροφή στην κανονικότητα σε αυτόν τον τομέα απαιτεί πιθανότατα περισσότερο χρόνο. Εφικτός στόχος θεωρείται πλέον η επιστροφή των τουριστικών αφίξεων και εισπράξεις της τάξεως του 70-80% των υψηλών επιδόσεων του 2019, εξέλιξη που θα βοηθήσει σημαντικά στη σταδιακή εξομάλυνση του ελλείμματος των εξωτερικών πληρωμών.

Έχετε την αίσθηση ότι η πανδημία οδηγεί σε επαναξιολόγηση της τοπικής οικονομίας και της θέσης του τουρισμού σε αυτήν; Γίνεται λόγος για αλλαγές; Ή μήπως επιστρέφουμε στο σύνηθες «business as usual»;
Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, η Covid-19 μπορεί να αποδειχθεί μια μορφή «ευλογίας» για τη χώρα, αλλά και γενικότερα. Ο καθορισμένος στόχος της ελληνικής κυβέρνησης για τα επόμενα έξι χρόνια είναι να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο και να επιτύχει ταχεία ανάπτυξη. Στόχος είναι να διατηρηθεί ο τουρισμός ως σημαντικό μέρος της οικονομικής δραστηριότητας της Ελλάδας, αλλά και να διευρυνθεί η παραγωγική βάση της χώρας, να ενισχυθεί η παραγωγική δραστηριότητα και να ενσωματωθούν νέες τεχνολογίες στην αγροτική παραγωγή. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο, όπως το αντιλαμβάνομαι, εστιάζει σε έξι άξονες:

  • Ψηφιακός μετασχηματισμός,
  • Πράσινη ανάπτυξη,
  • Καινοτομία,
  • Ανάπτυξη δεξιοτήτων,
  • Βιομηχανική παραγωγή και μεταποίηση, και
  • Επιχειρηματική και παράλληλα κοινωνική προσέγγιση.

Εάν υφίσταται ενδιαφέρον για δομικές αλλαγές, ποιοι τομείς ενθαρρύνονται στην Ελλάδα; Υποστηρίζονται τέτοιου είδους προσπάθειες από την περιφερειακή αυτοδιοίκηση ή την εθνική κυβέρνηση;
Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία για την εξέλιξη του επιχειρηματικού μοντέλου της Ελλάδας, οπότε σίγουρα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και δυναμική. Οι τομείς που ενθαρρύνονται κυρίως είναι οι εξής:

  • Παγκόσμιες επιχειρηματικές υπηρεσίες: Η Ελλάδα προσπαθεί να προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενδοομιλικών κέντρων παροχής υπηρεσιών, προσφέροντας τεράστιες ευκαιρίες για κεντρικές λειτουργίες «middle and back office».
  • Οπτικοακουστικές παραγωγές: Η χώρα, μέσω της πρόσφατης νομοθεσίας, γίνεται φιλικός προορισμός για τον κινηματογράφο.
  • Ενέργεια: Η άφθονη διαθεσιμότητα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, υδροηλεκτρική, βιομάζα, γεωθερμία, ηλιακή και ηλιοθερμική), σε συνδυασμό με τα εν εξελίξει μεγάλα έργα υποδομής στην Ελλάδα (αγωγοί φυσικού αερίου TAP, IGB, EastMed, διασυνδετήριος αγωγός EuroAsia, έρευνα και ανάπτυξη των υδρογονανθράκων), δείχνουν ότι η χώρα θα αποτελέσει βασικό παράγοντα στη διαμόρφωση του ενεργειακού μείγματος της Ε.Ε. και θα προσφέρει σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες σε όλους τους ενεργειακούς κλάδους.
  • Εφοδιαστική αλυσίδα: Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), συνδέοντας, από την πρώιμη αρχαιότητα, ανθρώπους, αγαθά και πολιτισμούς. Για τον λόγο αυτό, η χώρα αποτελεί εδώ και καιρό στρατηγικό κόμβο για τις μεταφορές στην ευρύτερη περιοχή.
  • Τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών: Ο τομέας των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι ένας από τους πιο υποσχόμενους στην ελληνική οικονομία, κυρίως λόγω της ζήτησης για αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση στον ελληνικό δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
  • Τρόφιμα και γεωργία: Ο τομέας των τροφίμων και της γεωργίας στην Ελλάδα αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ και της προστιθέμενης αξίας, λόγω διαφόρων βασικών τάσεων της αγοράς και ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, όπως η επικράτηση της μεσογειακής διατροφής ως το κορυφαίο παράδειγμα υγιεινής, φυσικής διατροφής σε όλο τον κόσμο.

Τα σημαντικότερα προγράμματα παροχής κινήτρων υποστηρίζονται από την Ε.Ε. και την τοπική αυτοδιοίκηση μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Και τα δύο προγράμματα επισημαίνουν την ανάγκη τόσο για συγχώνευση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων όσο και για την προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης για την ανάπτυξη των τεχνικών δεξιοτήτων των εργαζομένων.

Τι άλλο θα συμβάλει στην ανάκαμψη της περιοχής της Μεσογείου, κατά τη γνώμη σας;
Το απόλυτο μέτρο μιας ικανής και ανθεκτικής κοινωνίας, χώρας ή περιοχής είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει δύσκολες και περίπλοκες καταστάσεις κι όχι όταν επικρατούν κατάλληλες συνθήκες και ευημερία. Το βασικό εργαλείο που απαιτείται για την επίτευξη των στόχων της σύγχρονης εποχής είναι η συνεργασία. Εάν οι χώρες της ευρύτερης περιοχής συνεργαστούν αποτελεσματικά, τότε μπορούν να επιτευχθούν θαυμάσια πράγματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και η ανάκαμψη θα είναι ισχυρότερη και ταχύτερη από ό,τι αναμένεται.

Χρήστος Αντωνόπουλος
Partner, UHY Axon Ορκωτοί Ελεγκτές


Με εξειδίκευση σε θέματα IFRS
Email: cantonopoulos@axonaudit.gr